Zweden
De Zweedse keuken is net als de andere Scandinavische keukens van oudsher eenvoudig en praktisch. Vis, wild als rådjur (ree) en älg (eland) en aardappelen vormen traditioneel de hoofdingrediënten.
Vanwege de donkere dagen in de wintermaanden wordt in Zweden, net als in de overige Noordelijke landen, tussen de middag warm gegeten. Kinderen doen dat op school en de werknemers in hun bedrijfsrestaurant. 's Avonds komt er vaak een lichte, al of niet warme, maaltijd op tafel. Belangrijk in de Zweedse keuken is de alom aanwezige natuur. Daar wordt ruimschoots gebruik van gemaakt. Wild, maar ook vis en schelpdieren staan, evenals paddenstoelen en wilde bessen vaak op het menu. Eind augustus is er voor de liefhebber nog een speciaal eetfeest. Dan zijn er volop rivierkreeftjes (kräftor) en dat wordt gevierd. Bij deze traditionele festiviteit wordt vooral ook de Aquavit (een soort jenever) geserveerd.
Naast alle tradities is Zweden ook een multicultureel land en dat merk je, vooral in de grote steden, aan de aanwezigheid van verschillende beroemde keukens als de Franse, Italiaanse en Mexicaanse.
Het eten in Zweden is zeker niet goedkoop. Met name het vlees is relatief duur. Vandaar dat het waarschijnlijk vaak gemalen wordt aangeboden. Gemalen vlees wordt namelijk gemaakt van de goedkopere onderdelen van een slachtdier. De luxere onderdelen worden vaak gebruikt voor hammen en braadstukken. Kies uit budgetoverwegingen eens voor een 'dagens rätt' (dagschotel inclusief salade, drankje en koffie) die eetcafés vaak aanbieden of schuif aan bij een lunchbuffet. Dan krijg je waar voor je geld en je eet uitstekend.
Smaklig måltid (eet smakelijk)
Foto: Noorderlicht boven een baai in Zweden.
Julbord (kerstbuffet)
Dit, lopende, buffet wordt met de kerst geserveerd en bestaat uit allerlei lekkernijen en als een mooi langzaam gebraden kerstham, varkensribbetjes, gehaktballetjes met vossenbessen jam, zalm, haring en verschillende zoetigheden. Uiteraard ontbreekt brood niet
Äppelfläsk
Licht gezouten spek van de varkensbuik wordt in plakken gesneden en om en om gebakken. Daarna wordt het spek even aan de kant gelegd en gaan de appels met de gesneden uien in de pan. Nadat deze goed rondom zijn gebakken wordt het spek er weer opgelegd en wordt er nog weer na gebakken totdat alles gaar is. Voor de smaak wordt nog wat peper toegevoegd. De warme appels en het spek worden geserveerd met gekookte aardappels bestrooid met gehakte peterselie.
Ärtsoppa med Pannkakor
Wij kennen in Nederland de 'woensdag-gehaktdag'. Zweden kent de 'donderdag snertdag', Het is voor de Zweden de meeste geliefde dag om 'ärtsoppa med pannkakor' (erwtensoep met pannenkoeken) te eten. Voor de soep worden gele erwten gebruikt en ruim bouillon van rundvlees. Op de snert worden bij het serveren reepjes uitgebakken bacon en gesnipperde bieslook gestrooid. Bij de snert worden met jam besmeerde pannenkoekjes en crème fraîche geserveerd.
Smörgåsbord
Een typisch Zweeds buffet dat als lunch of diner wordt geserveerd. Het bestaat uit warme en koude gerechten van vlees, vis, kaas en verschillende soorten brood. Vis is het belangrijkste onderdeel, maar ook vlees als gebraden, gekookt en gerookt rendiervlees, gehaktballetjes, hammen, worsten en leverpastei ontbreken niet. Dit buffet staat de laatste jaren minder in de belangstelling en wordt in goede hotels vaak aangeboden in de vorm van een ontbijt.
Pitepalt
Van geraspte aardappelen en bloem wordt een stevig deeg gemaakt dat wordt uitgerold tot een dikke plak. Het deeg wordt vervolgens in vierkante plakken verdeeld. Daarop gaat een flinke schep gebakken uien en gekruide varkensvlees-blokjes meestal van de magere buik (speklappen). De lappen worden nu goed dichtgevouwen en tot een ronde bal gekneed. Deze ballen worden gegaard in warm water. Ze komen warm op tafel met gesmolten boter en bosbessenjam.
Prinskorv
Deze kleine gekookte worstjes van ongeveer 5 - 7 cm lang hebben wel wat weg van een Weense worst. Ze zijn gemaakt van varkens-, rundvlees en aardappelmeel. Na enige uren drogen worden de worstjes gerookt en gekookt. Je komt ze vaak tegen in soepen, stoofschotels, bij de warme maaltijd en bij een buffet. Ze worden op de kopse kanten kruiselings ingesneden en dan gebakken.
Köttbullar
Vooral door meubelgigant Ikea kregen deze kleine gehaktballetjes wereldfaam. In Zweden worden ze vaak gegeten bij de borrel, op het brood en bij de warme maaltijd in combinatie met aardappelpuree en jam. De balletjes hebben een heel aparte smaak die veroorzaakt wordt door de kruidenmix 'allroundkrydda', waarin piment, een specerij uit Midden-Amerika en West-Indië, een belangrijke smaakmaker is. Piment is ook wel bekend onder de naam Jamaicapeper.
Pyttipanna (Zweedse hachee)
Een eenpansgerecht dat bestaat uit aardappelblokjes, dobbelsteentjes rund vlees, hamblokjes en uien. De aardappels en het vlees worden apart gebakken Alles wordt later bij elkaar nagebakken en warm geserveerd met rode bieten. Bovenop het gerecht wordt, in een halve eierschaal, een rauw ei geserveerd dat de eter naar believen door de hachee kan mengen. Ook wordt in plaats van het rauwe ei wel een gebakken ei geserveerd.
Julskinka
In de oven bereide Zweedse kerstham gemaakt van een varkensham waar het zwoerd (de huid) nog omheen zit. De ham wordt in de oven gegaard waarna het zwoerd, dat ervoor zorgt dat het vlees veel sappiger blijft, verwijderd. De ham wordt vervolgens bestreken met een mengsel van ei, suiker en mosterd en bestrooid met broodkruimels. Daarna gaat ze ongeveer 10 min. de oven in om een knapperige bruine korst te bakken. De ham wordt in plakken gesneden opgediend. Rode kool, appelmoes en een lik mosterd zijn de meest geliefde bijlagen.
Svenska soppa
Rundvleesbouillon vormt de basis van deze eenvoudige maar krachtige broodsoep. Er wordt eerst een basis gemaakt van gesmolten boter en bloem en daar wordt al roerend de bouillon aan toegevoegd. De soep wordt afgemaakt door het toevoegen van in stukjes gehakte gekookte saucijsjes, suiker en ruim broodkruim. Om de soep te vervolmaken wordt vlak voor het opdienen verse room toegevoegd. Soms wordt de soep in een uitgehold brood opgediend.
Leverpastej
Een tulbandvorm wordt belegd met repen vers mager spek en gevuld met een deeg van fijn gemalen varkenslever, varkensvlees, aardappelmeel, ansjovis en bouillon. Het deeg wordt op smaak gebracht met suiker, peper, gember en nootmuskaat. Een deel van het varkensvlees wordt grof versneden en aan het fijne deeg toegevoegd. Na het vullen van de vorm wordt deze tegen de kook aan gegaard. Na afkoeling wordt de leverpastj in plakken gesneden gegeten.
Rendier- en/of elandsteak
Vroeger kwam dit vlees alleen in het hoge noorden voor. Tegenwoordig is het echter zelfs in Nederland te koop. Van oudsher werden de malse delen tot hammen en rookvlees verwerkt en werden de taaiere delen verwerkt tot stoofpotten. Tegenwoordig worden de zachtere delen ook als steak verkocht. Het vlees van een rendier wordt bereid als vlees van herten omdat het wat fijner en zachter is dan het wat grove en vezelige vlees van een eland. Bij beide vleessoorten is een compote of jam van bosbessen een meesterlijke combinatie.
Kalvsylta
Kalfsgehakt en stukjes kalfsvlees dat samen met gelatine en verschillende kruiden wordt gestoofd in vleesbouillon. Als alles gaar is wordt de brei in een vorm gedaan waarin het afkoeld. Daarna wordt de kalvsylta in plakken koud opgediend.
