Biologisch vlees

Biologisch vlees

Biologisch geproduceerd vlees kun je eigenlijk vergelijken met vlees dat voor de Tweede Wereldoorlog werd gefokt. Er werd toen nog nauwelijks gebruik gemaakt van kunstmest en allerlei chemicaliën en ook de massale stallen, uitgekiende fokprogramma's en voedermethoden waren nog niet aan de orde. Op basis van oude methoden, maar met behulp van innovatieve technieken probeert de moderne boer nu weer een ouderwets goed stuk vlees te leveren. Er zijn op dit vlak verschillende commerciële en gecertificeerde merken verkrijgbaar. Vers-Inspiratie gaat daarop in op de vlees(keur)merkenpagina. Op deze pagina gaat het over biologisch vleesin het algemeen. 

In de praktijk kennen we drie soorten vlees: bio-industrievlees, biologisch vlees en scharrelvlees. Ze kennen alle drie hun eigen beeldmerken. Biologisch vlees is afkomstig van dieren die op natuurlijke wijze gehouden worden. Voor biologische veeteelt gelden strenge overheidseisen. De dieren hebben een uitloop naar buiten, binnen meer ruimte en kennen geen pijnlijke ingrepen als het couperen van staarten en dergelijke. In principe moet al het ruw- en krachtvoer zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest geteeld worden. Ook mogen er geen genetisch gemodificeerde mais en soja gebruikt worden en gelden er strenge regels rond het gebruik van medicijnen als antibiotica. Biologisch vlees is te herkennen aan het EKO-keurmerk. Speciale inspecteurs bezoeken boeren en producenten en controleren of er op de juiste manier wordt gehandeld. Bedenk wel dat achter ieder beeldmerk voor een deel de commercie schuil gaat. Dat is nu eenmaal nodig om winst te kunnen maken. 

Toch zijn gecertificeerde producten niet altijd een weg die de moderne slager wenst te bewandelen. Er zijn namelijk steeds meer slagers die kiezen voor een een slachtdier uit de eigen omgeving. Dat dier komt van kleine bevlogen fokkers en zelfs slagers die dierenwelzijn en milieu hoog in het vaandel hebben staan. Ze fokken hun eigen beesten, verbouwen vaak zelf hun voer of kopen dat in bij gespecialiseerde bedrijven. Ze leveren dan veelal aan de eigen slagerij of aan vaste afnemers. Ze zijn als onderneming te klein om eigen beeldmerken te realiseren omdat de kosten meestal niet opwegen tegen de gemaakte winsten vanwege de erg kleine aantallen die ze leveren. Vaak zijn deze initiatieven en hun initiatiefnemers streek gebonden. De slagers die ermee werken zijn er trots op en leveren een stuk vlees dat zeker niet onderdoet voor de van een beeldmerk voorziene producten. 

Uitgangspunt van de biologische veehouderij is dat het ras, de leefomstandigheden en de daarbij horende voeding en verzorging van de dieren moeten zorgen voor een optimale natuurlijke weerstand tegen ziekten. Bij de behandeling van ziekten hebben natuurlijke en homeopathische middelen de voorkeur. Als deze middelen niet doeltreffend zijn en een andere behandeling noodzakelijk is om pijn of lijden van een dier te voorkomen, mag onder verantwoordelijkheid van een dierenarts een gangbaar geneesmiddel gebruikt worden. Preventief gebruik van geneesmiddelen is verboden.

de prijs
Doordat de aanpak in de biologische landbouw veel arbeidsintensiever is, de opgroeitijd langer, het voer duurder en de beschikbare ruimte per dier groter, komt de uiteindelijke prijs van biologisch vlees hoger uit. Dat vertaalt zich normaal gesproken echter wel in een hogere kwaliteit van het eindproduct. Biologisch vlees is duurder dan gemiddeld. Biologisch vlees kost meer omdat dieren langer huisvesting nodig hebben, meer ruimte krijgen en biologisch voer eten. Ook leveren ze door de natuurlijke groei minder vlees.

wereldwijd
In tegenstelling tot wat wordt beweerd is het nauwelijks mogelijk dat iedereen op de wereld verantwoord biologisch vlees eet. de tegenstanders beweren dat de wereld simpelweg te klein is om deze productie te realiseren. De voorstanders geven aan dat het wel mogelijk moet zijn wanneer we niet zoveel voedsel onnodig verloren laten gaan. Erg idealistisch wordt gezegd want vooral de specialisten weten hoe moeilijk het is deze verspillingen terug te dringen. 

gezond
Men zegt dat biologisch vlees gezonder is omdat ze alleen voedsel toegediend krijgen dat van nature bij ze past. In grote lijnen is dat waar, maar de vlieger gaat niet altijd op, want de rapporten spreken elkaar nogal eens tegen. Er wordt namelijk veel geëxperimenteerd met voer met als gevolg dat die aanpak invloed heeft op de gezondheid van de dieren en op het uiteindelijke product. De kans is echter wel groot dat steeds beter voer ontwikkeld wordt dat echt gezondere eindproducten oplevert. 

milieu
In de biologische veehouderij wordt sterk rekening gehouden met het milieu. Zo wordt er geen gebruik gemaakt van chemische middelen en omdat veel voer op het eigen bedrijf geteeld wordt is er weinig milieubelasting door het vervoer. Wel is het zaak daarbij te bedenken dat bij vlees wat van ver moet komen niet altijd rekening wordt gehouden met zaken als transport. Ook die aspecten zijn milieubelastend en die worden weleens, al dat niet bewust, 'over het hoofd' gezien. Dat geldt eveneens voor het voer dat de slachtdieren krijgen. Ook hier wordt niet altijd rekening gehouden met de herkomst en de daaraan gekoppelde uitstoot die ontstaat bij het transport.

dierwelzijn
De dieren kunnen zich in grote lijnen gedragen als in de vrije natuur. De biologische landbouw wordt door de dierenorganisaties als de meest diervriendelijke vorm van landbouw gekwalificeerd. Ze zien meer daglicht en krijgen natuurlijk voer. De biologische boeren zijn zeer terughoudend in het gebruik van diergeneesmiddelen als bijvoorbeeld antibiotica. De dieren krijgen pas medicijnen als het echt nodig is om lijden te voorkomen. Het preventief toediennen van medicijnen is niet toegestaan. Wanneer de dieren vaker dan één keer antibiotica krijgen mogen ze niet meer als biologisch vee verkocht worden. 

de consument
Door biologisch te eten voelen veel mensen zich beter. Wellicht is dat waar, maar het is niet onomstotelijk bewezen. De huidige onderzoeken richten zich namelijk heel erg op de producten en veel minder op de uiteindelijke resultaten bij de mens. Er zijn echter mensen die zich fitter voelen en die hun allergieën zien verdwijnen. "Deze biologische fans lijken wel wat op vegetariërs ", wordt door menig deskundige aangedragen. Ze kopen veel bewuster in en zijn veel meer met koken en eten bezig zodat de positieve effecten veel breder optreden dan alleen van biologische producten. 
 

smaak
Ook voor wat betreft de smaak zijn de specialisten het niet altijd eens. De één zweert bij de duidelijk betere smaak, de ander zegt geen verschillen te constateren. Het respectabele Zwitserse Forschungsinstitut für biologischen Landbau concludeert: 'Er is brede overeenstemming dat (…) er geen bewijs is dat biologisch voedsel gezonder en veiliger is, en de meeste studies die de smaak en de zintuiglijke kwaliteit van biologische en conventionele voeding vergelijken, rapporteren geen consistente of significante verschillen.' De claim dat 'biologisch voedsel beter smaakt' is in algemene zin dus niet houdbaar. Wel zijn er per product verschillen. Een biologische kip van een goed ras die geleefd heeft zoals in grootmoeders tijd normaal was, smaakt onmiskenbaar beter dan een industriële plofkip. Ook bij speciaal gefokte varkens volgens de 'ouderwetse' methodes komen soms herkenbare verschillen voor. Maar bij verschillende smaakonderzoeken die geblinddoekt werden opgezet zijn volgens de onderzoekers vaak geen wezenlijke verschillen herkenbaar. Het zal dus wel de 'totaalbeleving' zijn die de ogenschijnlijke verschillen veroorzaakt. 

feiten en fabels 

Milieu: is biologischvoedsel is beter voor het milieu?
"Wanneer de volledige wereldbevolking over zou schakelen op biologische verantwoorde teelt dan betekent dat dat er ruwweg nog 16 miljoen vierkant kilometer bos moet worden gekapt", zegt Dennis Avery van het Hudson Institute's Center for Global Food. Dat komt omdat de opbrengst per hectare van dit voedsel door het niet gebruiken van chemicaliën veel lager ligt.

Verschil: wat is het verschil tussen 'biologisch' en 'gemaakt met bioproducten'? 
Biologische producten moet voor 95% uit biologisch geteelde producten bestaan. In tegenstelling tot de tweede omschrijving. Gemaakt van betekent dat er minimaal 70% biologisch gekweekte grondstoffen aanwezig moeten zijn. 

Beter: wat is er beter aan biovoeding ten opzichte van gewone voeding?
Voor wat betreft het vlees is het grote voordeel dat de dieren een beter leven hebben gehad. Ze konden naar buiten, hadden meer ruimte, kregen betere voeding en waren duidelijk minder gestrest. Ook het risico van vervelende ziektes en het daardoor toedienen van antibiotica is beduidend minder. 

Lekkerder: is biologisch geteeld vlees lekkerder?
Dat is niet altijd aan te geven. Veel onderzoeken geven geen echt uitsluitsel. Daarbij komt nog dat het 'overdadig' gebruiken van sauzen en andere bijproducten de smaak van het vlees vaak verstoppen. De echte vleesliefhebber zal het vlees daarom zoveel mogelijk 'naturel' proeven om daarna de beleving te vervolmaken met een bijpassende saus.

Interessante links

Foto: Eko Boerderij 'Helder, Winterswijk