Daling grondstofprijs, nog geen lagere supermarktprijs
Het afgelopen jaar betaalden consumenten fors meer voor voedingsmiddelen. Hoewel de wereldmarktprijzen van onder meer granen en zuivel al een poos minder hard oplopen of zelfs dalen, stijgen de prijzen in de supermarkt onverminderd door.
Zuivel en vlees duurder
De prijzen van dierlijke producten, zoals vlees en zuivel, lopen sterk op. Veevoer is namelijk door de hoge graanprijzen een stuk duurder geworden en vormt een belangrijke kostenpost voor veehouders. Ook zijn bij deze producten vraag en aanbod uit balans. Zo is de prijs van melk niet alleen toegenomen vanwege de hogere veevoerkosten, maar ook omdat de vraag is toegenomen terwijl het aanbod van melk achterbleef. Als gevolg van het opheffen van de coronarestricties nam de vraag naar zuivel weer toe. Tegelijkertijd kampten veel melkveehouders in verschillende landen met extreme droogte. Ook pluimveevlees en eieren stijgen sterk in prijs door een onbalans in vraag en aanbod. Een flink deel van deze prijsstijging is terug te voeren naar de vogelgriep.
Grondstofprijzen dalen weer
De prijzen voor energie en granen hebben hun hoogtepunt inmiddels achter zich gelaten. De prijs die op de grondstoffenmarkt betaald wordt voor plantaardige oliën ligt zelfs al een stuk lager. Inmiddels stijgt het aanbod van melk weer, terwijl de vraag naar zuivelproducten door de lagere koopkracht juist afneemt. In veel landen die belangrijk zijn voor de afzet van zuivelproducten hebben consumenten minder te besteden door de hoge inflatie. Hoewel de prijs die boeren voor hun melk ontvangen nog wel hoger ligt, liggen de fabrieksprijzen van veel zuivelproducten als boter, kaas en melkpoeder wel lager.
Lagere grondstofprijzen leiden nog niet daling supermarktprijzen
Hoewel de grondstofprijzen dus minder hard stijgen of zelfs dalen, stijgen de consumentenprijzen juist harder door. Prijsstijgingen en -dalingen werken namelijk vertraagd door in de keten. Bij een gelijkblijvende marktsituatie zal een daling van de grondstof- en energieprijzen in 2023 wel kunnen leiden tot lagere prijzen in de supermarkt. Er zijn echter nog te veel onzekerheden rondom graan-, energie en verpakkingsprijzen. Bovendien nemen de arbeidskosten toe, zorgt klimaatverandering voor extremere weersomstandigheden en volatielere oogsten en woedt de vogelgriep naar verwachting ook in 2023 nog in verschillende Europese landen. Verder zorgt verduurzaming en beleid om stikstof te reduceren voor veel onzekerheden, productiebeperkingen en hogere kosten bij boeren.
Daarnaast is het proces van onderhandeling tussen supermarkten en leveranciers van belang. Een aantal producenten heeft tijdens de sterke prijsstijgingen van grondstoffen eerder dit jaar fors moeten inleveren op de winstmarge. Om de marges weer op peil te krijgen en te kunnen investeren in bijvoorbeeld verduurzaming is een deel van deze bedrijven ondanks de gedaalde kosten niet in staat om hun prijzen te verlagen.
Consumenten letten veel meer op prijs
Supermarkten zullen aan de andere kant proberen de prijs zo laag mogelijk te houden om concurrerend te blijven. Tegelijk zullen supermarkten hun winstmarge op peil willen houden, wat betekent dat ze niet zonder meer alle prijzen verlagen. Alleen wanneer de inkoopkosten substantieel dalen en supermarkten een hevige concurrentiestrijd ervaren, ligt een structurele daling van de winkelprijzen in het verschiet.
Een prijsstijging van bijna 16 procent voor voedingsmiddelen is zeer uitzonderlijk. Voor 2023 zullen de kosten van diverse grondstoffen lager liggen dan tijdens de piek in 2022, maar wel degelijk op een hoog niveau blijven. De prijzen zullen in de eerste maanden van 2023 naar verwachting nog oplopen. Voor daarna wordt verwacht dat ze stagneren of zelfs licht dalen.
